ECRU is een intergemeentelijk samenwerkingsverband dat ruimte wil creëren voor cultuur- en erfgoedpotentieel in Midden-Limburg. Met ECRU Erfgoed en ECRU Cultuur heeft ECRU twee werkingspoten die gesubsidieerd worden vanuit twee verschillende Vlaamse decreten: ECRU Erfgoed vanuit het cultureel erfgoeddecreet en ECRU Cultuur vanuit het bovenlokaal cultuurdecreet. Wij spraken met Leen Gos, coördinator en zakelijk leider van ECRU. Zij vertelt ons hoe ECRU is ontstaan.

L.G.: “In 2007 werd Erfgoedcel Mijn-Erfgoed opgericht, een intergemeentelijk samenwerkingsverband tussen de gemeenten As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maasmechelen – zes gemeenten met allemaal een mijnverleden. Het doel van de Erfgoedcel was om een duurzaam erfgoedbeleid uit te werken in samenwerking met de lokale besturen en andere actoren in de erfgoedsector. Binnen deze samenwerking was er de laatste jaren ook interesse ontstaan om een samenwerking rond cultuur op te zetten. Die interesse werd concreter toen in 2018 duidelijk werd dat de bevoegdheden voor cultuur op provinciaal niveau afgebouwd zouden worden en dat er vanaf 2019 een nieuw bovenlokaal cultuurdecreet zou komen. Verenigingen en individuele kunstenaars die een bovenlokaal project wilden uitwerken moesten voortaan naar de Vlaamse Overheid stappen om een subsidiedossier in te dienen. De subsidiemogelijkheden op Vlaams niveau waren voor velen in onze regio echter nog ongekend terrein en vereisten uitgebreide ervaring en expertise in het schrijven van subsidiedossiers. Bijgevolg dreigden veel verenigingen en individuele kunstenaars zonder inkomsten te vallen. Zo is in 2020 ECRU Cultuur ontstaan, om ruimte te creëren voor bovenlokale cultuurprojecten in de regio. In 2022 werd Erfgoedcel Mijn-Erfgoed omgedoopt tot ECRU Erfgoed. Aan ECRU Erfgoed doen nog steeds de zes oorspronkelijke mijngemeenten mee. ECRU Cultuur voegt daar nog de gemeente Leopoldsburg aan toe.”

Tot wie richt ECRU Cultuur zich?

L.G.: “We willen heel breed werken, zo willen we de ambitieuze net-niet-professionele kunstenaars een niveau hoger tillen. Maar we willen er ook zijn voor startende kunstenaars waar we potentieel in zien, alsook voor professionele kunstenaars die werken met innovatieve praktijken die nog maar weinig gekend zijn in onze regio.”

Welke financiële ondersteuning kan ECRU Cultuur hen bieden?

L.G.: “Elke vzw, vereniging, gemeentelijke dienst of individuele kunstenaar die een cultuurproject wil uitwerken dat plaatsvindt in één of meerdere van de zeven deelnemende gemeenten, kan een aanvraag indienen. Belangrijk is wel dat het project de grenzen van meerdere gemeenten overstijgt, bijvoorbeeld door samenwerking met organisaties uit verschillende gemeenten. Als het project aan deze basisvoorwaarden voldoet, kan men een ondersteuning van € 1.500 aanvragen. Als het project zich daarnaast ook richt naar kansengroepen én focust op talentontwikkeling, dan kan men een hoger subsidiebedrag aanvragen tot maximaal € 5.000. Naast het verlenen van de middelen op zich, communiceren wij ook uitvoerig over alle cultuurprojecten die wij ondersteunen. Dat doen we trouwens ook over andere cultuurprojecten die relevant zijn voor onze regio.”

Voor welke andere vormen van ondersteuning kunnen kunstenaars en verenigingen nog bij ECRU Cultuur terecht?

L.G.: “Wij bieden ondersteuning bij het schrijven van culturele subsidiedossiers. Wie een uitgewerkt project heeft en een dossier wil indienen, kan steeds op adviesgesprek komen. Tijdens zo’n gesprek beantwoorden we vragen en geven we inspirerende tips voor het schrijven van het dossier. Het dossier zelf schrijven doen we niet, maar het gebeurt wel dat we een dossier meermaals nalezen en feedback geven. Als we bovendien potentieel zien in een dossier dat onze regio zou kunnen overstijgen, dan sporen we de aanvragende kunstenaar of vereniging aan om in te dienen binnen het decreet bovenlokale cultuurwerking voor een projectsubsidie. Dat heeft reeds enkele keren tot succes geleid, zoals met het Internationaal Koorfestival en met ‘Klub Karbon’, een project van Arktos Limburg, ECRU en 4 cultuurcentra uit de ECRU regio. Dit samenwerkingsverband wil een participatief platform creëren waar jongeren in kwetsbare situaties hun talenten kunnen ontdekken, ontplooien en presenteren.”

“Daarnaast hebben we een vormingsaanbod binnen ECRU Cultuur. Een aantal keer per jaar organiseren we een vorming rond het opmaken van een projectbegroting. En in het kader van ‘Atelier in Beeld’ hebben we een vorming van Kunstwerkt over het digitaal presenteren van beeldend werk en van het ‘making of’-proces naar onze regio gehaald.”

“Tot slot hebben we binnen ECRU Cultuur een beetje financiële ruimte om zelf te experimenteren en interessante praktijken naar onze regio te brengen. Een goed voorbeeld hiervan is het project ‘Hectaren van het geheugen’ van vzw Het Gevolg van Stefan Perceval. In samenwerking met de asielcentra van Leopoldsburg, Heusden-Zolder en Houthalen-Helchteren werd een theaterproductie opgezet met bewoners van asielcentra en andere bewoners van de betrokken gemeenten, waarbij vertrokken werd van het verhaal van deze mensen. Dat was het eerste project in onze regio waarbij gemeenteoverschrijdend met verschillende asielcentra werd gewerkt. Dat is ook precies de reden waarom we dit project ondersteund hebben: omdat het ging over methodieken en praktijken die in onze regio nog niet geland zijn.”

In de portfolio van projecten die jullie reeds ondersteund hebben, zie ik ook enkele projecten over professionele beeldende kunst. Kan u daar iets meer over vertellen?

L.G.: “Vorige week donderdag ging in Z33 het project ‘Verhoudingen’ in première, een kruisbestuiving tussen het werk van beeldend kunstenaar Ado Hamelryck en muzikant Pieter Schuermans. De beelden van Ado Hamelryck vormden de inspiratie voor een nieuw muziekstuk met Nicolas Dupont op viool en Ari Evan op cello. Het resultaat is een combinatie van een tentoonstelling en een muziekconcert. Aanstaande donderdag 24 november speelt de voorstelling opnieuw, dit keer in C-mine. Verder loopt momenteel in CC Muze in Heusden-Zolder de expo ‘Kompelkoppen’, waarbij fotograaf Stephan Vanfleteren meer dan 75 koolputters fotografeerde die gewerkt hebben in de Limburgse steenkoolindustrie. Naast financiële ondersteuning, hebben we Stephan Vanfleteren vanuit ECRU ook ondersteund in het voortraject. Aangezien hij zelf weinig netwerk had in deze regio, ondersteunden we CC Muze bij de zoektocht naar te fotograferen mijnwerkers.”

“Daarnaast hebben we het voorbije jaar nog andere projecten ondersteund waar professionele beeldende kunst aan bod kwam. Tijdens ‘100 jaar Charbonnage’ werd de honderdjarige steenkoolmijngeschiedenis in Eisden herdacht. Het project bestond naast de publicatie van een fotoboek en een tentoonstelling uit een muurschildering gemaakt door professionele graffitikunstenaars uit Barcelona. Voor het project ‘Heldenverhalen’ maakten fotografe Mine Dalemans en theatermaker Ingrid Dullens portretten en interviews van medewerkers van het Sint-Franciscus Ziekenhuis in Heusden-Zolder over de invloed van corona op de verzorging. Genkenaar Immanuel Boie bracht met ‘Zandkunst’ een beeldende kunstvorm die in Vlaanderen nog maar weinig gekend is. En sinds dit jaar zetten we ook actief onze schouders onder ‘Atelier in Beeld’, een initiatief van Kunstwerkt waarbij kunstenaars hun atelier openstellen om het publiek te laten kennismaken met het proces dat zij doorlopen om tot een kunstwerk te komen. In onze regio hadden we een goede mix van startende kunstenaars, leerkrachten van academies, en professionele kunstenaars en verenigingen zoals Quinten Torp, Jester en VONK.”

Heel wat projecten! Hoe kijkt u zelf naar de resultaten die ECRU Cultuur reeds geboekt heeft?

L.G.: “We zijn begonnen in 2020, in volle coronaperiode, dus we zijn moeten starten met opgetrokken handrem. Daarom beginnen we nu pas in de verschillende gemeenten naar de cultuurraden te gaan, waar we soms individuele beeldende kunstenaars tegenkomen die momenteel nog onder de radar werken. Er is dus nog heel wat cultureel potentieel om ruimte aan te geven. Toch ben ik heel trots op wat we reeds gerealiseerd hebben, dankzij een sterk team en dankzij een heel betrokken en goed geïnformeerd bestuur bestaande uit de zeven schepenen van cultuur van de betrokken gemeenten.”

Momenteel zijn er 7 gemeenten aangesloten bij ECRU Cultuur. Op welke manier kan ECRU Cultuur ook iets betekenen voor de andere gemeenten in Limburg?

L.G.: “Wij nodigen andere gemeenten graag uit om aan te sluiten bij ECRU, maar we hebben niet de ambitie om heel Limburg te dekken. We willen vooral een voorbeeldrol opnemen ten opzichte van de rest van de provincie. Een voorbeeld van iets dat goed werkt in de eigen provincie blijkt mensen vaak sterker te overtuigen dan een voorbeeld van iets uit een andere provincie, omdat de context en het politieke verhaal gelijkaardig zijn. Het zou volgens mij zeer waardevol zijn als er in onze provincie nog één of twee intergemeentelijke samenwerkingsverbanden rond cultuur zouden bijkomen.”