Kunstenwerkplaats FLACC en tentoonstellingsruimte CIAP pronken voortaan als Jester op de Limburgse kunstenkaart. Aan het roer staat kersvers directrice Orlando Maaike Gouwenberg. “Het is mijn passie om projecten neer te zetten waarvan kunstenaars niet snel gedacht hadden dat ze die zouden uitvoeren,” aldus Gouwenberg.

EEN UITGEBREID VISITEKAARTJE

Je kan haar moeilijk in een hokje stoppen: Orlando Maaike Gouwenberg heeft een palmares aan ervaring in verschillende functies én in uiteenlopende kunstvormen. Dat uitgebreide visitekaartje maakt haar de perfecte kandidaat om richting te geven aan Jester, de samensmelting van FLACC en CIAP.

De Nederlandse startte in 2003 met de multidisciplinaire tentoonstellingsruimte Expodium in Utrecht, ze nam deel aan het Appel Curatorial Programme (2006-2007) en werkte daarna bij If I Can’t Dance, I Don’t Want To Be Part of Your Revolution (2007-2011), een productie- en onderzoeksplatform voor performatieve kunst in Amsterdam. Rond 2011 trok ze met Joris Lindhout naar New Orleans. Ze zetten daar Deltaworkers op, een internationaal multidisciplinair residentieprogramma. Dat resulteerde jaarlijks in één grote familie kunstenaars die in een shotgun house woont, een smal huis met allemaal kamers achter elkaar, zoals een lange gang. “Daar heb ik geleerd om met kunstenaars vanuit hun praktijk te vertrekken en minder productgericht te zijn. Wanneer je op een plek landt en er een tijd bent, is het gemakkelijker om je vooroordelen kwijt te geraken en de kern van je project of vraag de vorm te geven die bij die plek past. Laat gebeuren. Dan kan je kijken hoe je reageert op die plek. Een aanpak die voor Jester een verrijking kan zijn.”

Vertrek vanuit de praktijk van de kunstenaar. Laat gebeuren. En kijk dan naar de reactie.

Orlando Maaike Gouwenberg

Op dit moment werkt Orlando Maaike ook als co-curator voor Melanie Bonajo’s presentatie in het Nederlands Paviljoen op de Biënnale van Venetië 2022; vanaf midden mei zal ze zich op Jester kunnen focussen. Het artistiek programma van Jester voor dit jaar lag al vast bij haar aanstelling als directrice. “Al betekent dat niet dat ik mij daarin niet kan vinden, integendeel. Het geeft mij bovendien de kans om mij voor te bereiden voor de volgende jaren. Dit jaar wil ik vooral meer zichtbaarheid voor de programma’s.”

JESTER: HUMORISTISCHE SCHERPZINNIGHEID

FLACC is een werkplaats voor beeldend kunstenaars, CIAP biedt een platform voor hedendaagse kunst en organiseert tentoonstellingen. Het zijn twee referenties in Genk en omgeving, die op 29 september 2021 officieel fuseerden. En dat vroeg om een nieuwe naam. Voorwaarden? Een actief woord, dat ook een soort karakter of personage kon zijn.

Eerst werd gezocht naar een link met de locatie, een referentie aan de koolmijnen bijvoorbeeld. Dat bleek moeilijk. Even was ‘Name’, lange tijd de voorlopige aanduiding voor de nieuwe naam, een optie. Maar het onuitgesproken karakter van het woord staat haaks op de sterke visie die ze willen uitdragen. Uiteindelijk werd het Jester, Engels voor ‘hofnar’. Het scherpe kantje van de hofnar sprak aan: het is een middeleeuwse grappenmaker die grenzen opzoekt, maar tegelijkertijd diens positie kent. De nar brengt optredens met lichtheid en humor. “Het leunt sterk aan bij mijn houding binnen het kunstveld”, zegt Orlando Maaike.

Uitgesproken visies delen zonder de humor te verliezen.

Orlando Maaike Gouwenberg

Met improv acting – improviseren, creëren met wat voorhanden is – als leidraad heeft Gouwenberg geen strak afgelijnd plan of vaste uitkomsten voor ogen. “Blijven luisteren naar het moment om van daaruit een programma te tonen dat verbonden is met de plek, de mensen, de vragen van het moment én dat humor heeft.”

Al vertrekt de visie van Jester wel vanuit drie punten: werken, wonen en delen. Zo wordt de huidige invulling en samenstelling van FLACC en CIAP verweven met de identiteit van Jester. “Het voelt fijn om twee gezonde organisaties te fuseren. Zowel met FLACC als met CIAP gaat het goed, de reden voor de fusie is dat ze allebei nood hadden aan een nieuwe locatie.”

WONEN, WERKEN EN EXPOSEREN OP C-MINE

En die locatie is C-mine, het kloppend hart van de Genkse cultuursector. Achter LUCA School of Arts komt er een nieuw gebouwencomplex, ontworpen door het Brusselse architectenbureau 51N4E en Point Supreme Architects (Athene). Alles bij elkaar wordt het groot, met een aantal panden en een tuin. “Het is interessant om te vertrekken vanuit de verschillende functies, te denken vanuit wonen, werken en delen.”

Zo is het woonhuis een warme ruimte waar kunstenaars kunnen verblijven en ongestoord hun ding doen. De werkplek wil Orlando Maaike veel meer opengooien voor de kunstenaar. Het keramiekatelier wordt nu veel gebruikt, maar het atelier houtbewerking bijna niet. Daar moet verandering in komen, het mag actiever en levendiger. En er is ruimte voor nieuwe werkplaatsen: zo komt er nu al een werkplaats waar taal centraal zal staan en op lange termijn een tuinatelier. Presenteren, exposeren en delen vormt het derde luik. Onder meer het werk van kunstenaars die voor de visie en het programma belangrijk zijn, maar niet zo gemakkelijk een hele periode in het woonhuis kunnen blijven of in de studio’s werken, krijgen de kans om hier te schitteren.

“Het is mijn passie om projecten neer te zetten waarvan kunstenaars niet snel gedacht hadden dat ze die zouden uitvoeren. Ik ben goed in het opzetten van projecten, in het samenbrengen van kunstvormen en tegelijkertijd kunstenaars hun ding laten doen.” Internationaal wil Orlando Maaike inzetten op partnerschappen. Ze heeft niet het standaard netwerk van een curator, maar wel een brede waaier aan uiteenlopende connecties. De eerste partners zijn er al: Appalshop in Whitesburg in de voormalige mijnstreek in Kentucky (VS) en Kronika in Bytom, een voormalige mijnstad in Polen. Verder heeft Jester het idee om een internationaal curatorenprogramma voor kinderen uit te werken. Op lokaal niveau maakt Jester deel uit van het Limburgs Kunstenoverleg (LIKO) en is het de ambitie om meer samen te werken met organisaties uit de omgeving. Ook extra aandacht voor het ledenbestand van CIAP staat op de planning. “Door te denken vanuit de inhoud van de kunstenaarsprojecten, is het mogelijk om connecties te maken met mensen in de stad. Bijvoorbeeld door zichtbaarheid op locaties die niet van Jester zijn, zoals een café, een openbaar plein, een clubhuis of iemands achtertuin. Want via inhoud kom je op hele nieuwe plekken terecht. De stad Genk reageert trouwens positief op de inhoudelijke lijn, we worden echt gesteund in onze visie.”

Via inhoud kom je op hele nieuwe plekken terecht.

ORLANDO MAAIKE GOUWENBERG

Verder is Gouwenberg nieuwsgierig naar hoe ze samen met Louise Osieka (directrice C-mine) grootschalige projecten kan neerzetten. “Ik ben voor breed toegankelijke projecten met een sterke inhoudelijke laag, van uitgesproken kunstenaars. Samenwerkingen met kunstenaars die een stempel drukken, zijn fundamenteel.” Zo wil ze ook een programma met focus op film brengen (Orlando Maaike is ook lid van de commissie van het International Film Festival Rotterdam) en hiervoor filmmakers met uitgesproken visies uitnodigen, waaronder James N. Kienitz Wilkins, Beatrice Gibson, Maryam Tafakory, Wong Ping en Anouk De Clercq. Ook met kunstenaar Ghita Skali zal ze samenwerken: “zij creëert onder meer films met een sterke eigen visuele taal.”

“Al die ideeën combineren, zorgen dat het allemaal in elkaar past, dat zie ik als mijn grootste uitdaging. Ik ben bang dat ik te utopisch ben. Maar als ik er rustig over nadenk, kan ik klein beginnen.” Al staat er heel wat op het to-dolijstje. De teams beter bij elkaar krijgen, FLACC en CIAP ongedwongen laten samenvloeien tot Jester. Verder moet de hiërarchische structuur er aan geloven; bij elk nieuw project wil Orlando Maaike zoeken naar de geknipte persoon om het in goede banen te leiden. En op hetzelfde moment de wereld intrek- ken en nieuwe relaties aanknopen, dat is wat ze eigenlijk het liefste wil. “Ik hoop dat ik tijd heb om met de auto door het landschap te rijden en mensen te leren kennen.”

Voor meer info, bezoek www.jester.be