Sinds 2017 is cultuurfestival MoMeNT het jaarlijkse stadsfestival in Tongeren. TIJD is het verbindende thema, geënt op het DNA van de stad. Tongeren is immers de eerste stad van België en bezit daardoor letterlijk de meeste tijd van alle Belgische gemeenten. In 2022 is MoMeNT toe aan haar zesde editie, die start vanaf de zomer en eindigt bij het begin van de herfst. Op 8 juni wordt het volledige programma officieel bekendgemaakt. Wij blikken nu al vooruit op het aspect beeldende kunst.

Beeldende kunst is een item waaraan de stad Tongeren al lang werkt. In vroegere jaren werd door Barbara Wyckmans, de intendant van MoMeNT, De 9de Maand in het leven geroepen. Om de twee jaar wordt in september, de negende maand van het jaar, een hedendaags kunstwerk toegevoegd aan de publieke ruimte. In die ruimte zijn daardoor nu reeds kunstwerken te zien van Hans Op de Beeck, Liliane Vertessen, Michelangelo Pistoletto, Nadia Naveau, Nick Ervinck en Renato Nicolodi. Recent gaf het stadsbestuur aan Els Dietvorst opdracht om een volgend kunstwerk te realiseren en te integreren in de publieke ruimte. Het is momenteel evenwel nog onduidelijk vanaf wanneer het werk te bewonderen zal zijn.

Hoewel De 9de Maand al bestond voor het ontstaan van MoMeNT in 2017, is de filosofie van integratie van hedendaagse beeldende kunst in de publieke ruimte, liefst op niet-vanzelfsprekende locaties, ook eigen aan MoMeNT. Het festival biedt een podium aan alle cultuurdisciplines, met een groeiende belangstelling voor hedendaagse beeldende kunst. Typerend voor MoMeNT is de ambitie om die beeldende kunst uit haar comfortzone te halen door kruisbestuiving met andere disciplines. Vorig jaar deden ze dat onder andere door Cindy Wright, Maarten Vanden Eynde en Kris Martin nieuw werk te laten maken, vertrekkende van de vaste collectie van het Gallo-Romeins Museum. Dit jaar krijgt Cindy Wright een nog groter podium met haar installatie Eye To Eye (2020) die eind 2020 al te bewonderen was in Museum Hof van Busleyden in Mechelen.

Typerend voor MoMeNT is de ambitie om die beeldende kunst uit haar comfortzone te halen door kruisbestuiving met andere disciplines.

Eye To Eye is een verzameling van tien monumentale houtskooltekeningen van individuele mensenschedels én één digitaal samengevoegde universele schedel, Unification (2020) genaamd. Gedurende de hele periode van MoMeNT zullen zes van de tien imposante houtskooltekeningen gepresenteerd worden in de Ursulakapel samen met Unification, een kleinere versie van het werk aangekocht door M HKA. Bezoekers komen letterlijk Oog In Oog te staan met gedetailleerde portretten van mensenschedels. Voor de kunstenares is dit belangrijk omdat de dood in westerse landen onzichtbaar en onbespreekbaar is geworden, waardoor door deze angst oproept, ook bij Cindy Wright zelf. Het tekenen van echte menselijke schedels is een poging van de kunstenares om haar angst te beheersen en de dood te normaliseren én personaliseren. Daartoe tekent zij bijzonder realistische schedels. Hoewel de schedels op het eerste gezicht identiek lijken, herkennen we in elke tekening een ander individu. Dat gebeurt evident middels de aan- of afwezigheid van een gebit, maar ook via bepaalde gelaatstrekken waardoor we iedere schedel andere eigenschappen zouden kunnen toedichten, zoals vriendelijk, agressief, serieus of grappig. Cindy Wright kiest bewust voor een gedetailleerde uitwerking van de mensenschedels, om zo een verbinding te creëren met de toeschouwer als identiteit. Dat aspect wordt tijdens MoMeNT nog extra uitgewerkt met behulp van verhalen die de bezoekers via een QR-code bij iedere schedel kunnen oproepen. Ze horen dan de stem van Jeroen Olyslaegers,Erik Vlaminck, Tom Lanoye, Joke van Leeuwen, Peter De Graef en Fikri El Azzouzi, die elk een individuele schedel tot leven brengen en de bezoeker vertellen over het leven dat zij als mens geleid hebben. Dankzij Bruno Devos van drukkerij Stockmans worden de teksten ook gebundeld en krijgen de ‘reanimaties’ een langer leven.

Naast Cindy Wright krijgen nog heel wat andere beeldende kunstenaars een podium van MoMeNT. In navolging van de succesvolle expo’s Time will tell (2019) en Time is on my side (2020) zal de in Tongeren geboren Maxim Renard opnieuw een groepstentoonstelling cureren met werk van studenten en docenten van de PXL-MAD School of Arts en van inspirerende kunstenaars die hij bewondert. De expo draagt de naam It’s time to meet them (2022) en zal ook werk tonen van Maxim Renard zelf, zoals Untitled #7 (2O21). Daarnaast werden reeds de namen bevestigd van kunstenaars Tom Herck, Jan Carlier, Koen van den Broek, Joke Hansen en Gommaar Gilliams.

Judith Nab is een Nederlandse kunstenares die verschillende kunstvormen, waaronder ook beeldende kunst, combineert. Dit jaar komt zij naar MoMeNT met Mijn huis, de rest van de wereld en daarbuiten (2016). Het is een voorstelling in de vorm van een huis waar ongeveer 25 kinderen en volwassen kunnen plaatsnemen om samen naar de onbekende binnenkant van de aarde te reizen, naar de diepzee en door het universum. Dat gebeurt aan de hand van allerlei beelden (tekeningen, animaties, video-opnames) die op het huis geprojecteerd worden. Het materiaal is gebaseerd op diverse conversaties die Judith Nab in de periode 2011 tot 2014 had met kinderen en wetenschappers over de onbekende plekken van het heelal.

Een andere interessante naam in het programma is die van Hedwig Snoeckx. De kunstenares, met atelier in Tongeren, maakt prehistorische en natuurhistorische replica’s en reconstructies van mensen, giraffen, olifanten en andere dieren, vaak in opdracht van musea of particulieren. Deze zomer zal het plantsoen naast het Praetorium omgetoverd worden tot een kleine savanne waar uitheemse dieren grazen: de ambachtskunstwerken van Hedwig Snoeckx.

Nieuw dit jaar is dat bepaalde voorstellingen en installaties plaatsvinden in Borgloon, de fusiegemeente-in-spe van Tongeren. Zo zullen er zowel in Borgloon als in Tongeren meerdere grote foto’s van fotograaf Luc Daelemans geplaatst worden langs het startparcours van Den IJzeren Weg, een drie-jarenproject van Geert Verdickt dat loopt van Tongeren tot een stuk in Vlaams- Brabant. Tongeren en Borgloon staan vooraan voor deze eerste spadesteek in 2022. Daarnaast wordt eenmalig de muzikale voorstelling MUURD van Stijn Segers opgevoerd voor Memento (2012), het kunstwerk van Wesley Meuris dat als een ankerpunt in het glooiende landschap van Borgloon staat.

Ontdek het volledige programma van MoMeNT via moment.tongeren.be